Location: The representatives of the Dnieper-Dzvina culture founded the settlement on the channels and portages of the Braslaw lakes between the Dzvina and the Neman sometime at the turn of our era. From the time of the Polatsk principality and up to the 18th century, the castle and the main part of the town were located on an island in the lake Dysvyaty. In the Middle Ages, the city belonged to the Grand Duke and was handed over to various magnates (Radziwills, Sapiehas, Pacs, Ahinskis). It served as a defensive fortification on the border with the Livonian Order, guarding the trade route from Vilnius to Druya, and then to Polatsk and Riga.
Дрысвяты ў часы Скарыны
Грамата караля Жыгімонта Старога 1514 г. называе замак на выспе Дрысвяты — горадам і загадвае яго трымальніку Мікалаю Разівілу пабудаваць там касцел Святой Марыі. Па шляху на Маскву у 1517 г. праз яго праязджаў знакаміты аўстрыйскі пасол і аўтар цікавейшых падрожных нататкаў пасол Сігізмунд Герберштэйн. Часамі Скарыны — 1514–1522 г. годам датуецца адзін з найлепшых узораў рэнесанснага жывапісу на Беларусі — абраз «Пакланенне вешчуноў» з дрысвяцкага касцела. Яго аўтарам лічыцца нямецкі мастак Ганс Эльвінг. Вобраз вельмі рэалістычны з выдатнай перадачай колеру і ценяў, эмоцый і анатоміі.
У часы Скарыны на выспе Замак існавала трохвежавая фартэцыя — абнесеная валом да 5 метраў вышынёй з выбрукоўкай камянем ва ўнутраным двары. Вал ахоўваў вялікакняскі двор, касцел, рынак з трымя вуліцамі. Відавочна пры чатырохразавай перасыпцы валоў у памежным замку ўлічваліся тэндэнцыі развіцця еўрапейскай фартыфікацыі — стварэнне земляных бастыенных сістэм. Сувязь з берагам ажыццяўлялася праз два масты.
Дрысвяты з XVII ст. да нашых дзён
Паводле паданняў замак на востраве быў спалены пасля шведскага нападу, але мясцовыя паспелі прыхаваць скарбы недзе у сутарэннях. Пасля шматлікіх войнаў, пажараў і эпіэмій мястэчка спачатку пераняслося з выспы на кантынент, а потым было перададзена са скарбу Разівілам у кошт пагашэння 2 млн. злотых дзяржаўнай запазычанасці перад імі.
Касцёл Святых Пятра і Паўла
У міжваенны час Дрысвяты былі ў складзе Віленскага ваяводства Польскай дзяржавы. Найбольш яскравым помнікам гэтага часу з’яўляецца касцел Пятра і Паўла адкрыты ў 1929 г. Ен драўляны з унікальнымі рысамі мадэрна як у сваім вонкавым абліччы (вокны, дах) так і ва ўнутраным аздабленні (інтэр’еры, калонны). Архітэктарам стаў адзін з знакамітых рэфарматараў драўлянага дойлідства і дырэктар будаўнічай школы ў Вільні Лявон Вітан-Дубейкаўскі. Храм дзейнічаў да 1961 г. потым у ім быў склад, зараз ен адноўлены і адкрыты для малітвы і наведвання.